Concrete Voices

Negen flatgebouwen in negen wereldsteden verenigen zich in een grootstedelijk Requiem.

amsterdam denhaag gent sbstuff sbstuff sbstuff

Bekijk Amsterdam

Bekijk Den Haag

Bekijk Gent

Over het project

Concrete Voices is de overkoepelende naam van een reeks projecten waarbij verschillende flatgebouwen over de hele wereld worden omgevormd tot koor. Het project begon in de lente van 2018 als een droom van twee theaterstudenten om een flatgebouw een afscheidslied te laten zingen voor de anonieme doden in de grote stad. Een requiem ‘in majeur’, dat tegelijkertijd herdenkt en samenbrengt. Een project dat stilstaat bij de dood en tegelijk een ode aan het leven en de meerstemmigheid van de samenleving brengt.

Concrete Voices volgt de dramaturgie van het klassieke Requiem dat (in het grootste deel van zijn geschiedenis) uit negen delen bestond: het Introïtus, het Kyrie, het Graduale, het Tractus, het Dies Irae, het Offertorium, het Sanctus, het Agnus Dei en het Communio. Tot de dag van vandaag zijn er meer dan 5000 requiems gecomponeerd. Het eerste requiem zou dateren uit 1460 en wordt toegeschreven aan Johannes Ockeghem. Na een renaissanceperiode waarin vooral werd gecomponeerd voor zangstemmen ‘a capella’ (zonder begeleiding) op basis van Gregoriaanse melodieën, werden ruwweg 1600 ook instrumenten en vocale solisten aan de composities toegevoegd. Vanaf de barok beginnen composities ook af te wijken van het klassieke idioom. Het War Requiem van Benjamin Britten 1962, bijvoorbeeld, gebruikte naast fragmenten uit de klassieke Latijnse tekst ook moderne teksten uit het Engels. Het verklankt de nutteloosheid van oorlog en de hypocrisie van de kerk in tijden van oorlog.

makers

Met het grootstedelijke requiem Concrete Voices willen de makers (Timo Tembuyser en Naomi Steijger) zich in de requiemtraditie inschrijven én haar ombuigen. Zo maken ze een beweging van katholiek naar inclusief en wordt de kracht van geloof losgeweekt uit het systeem van religie. In elk deel van het requiem worden de universele thema’s naar boven gehaald en verdwijnen de katholieke komma’s naar de achtergrond. Het kaarslicht van de Kerk wordt een waakvlam, naast alle andere levensbeschouwingen. De religieuze schaduw wordt opgeheven door er het felle neonlicht van een hedendaagse grootstedelijke context op te schijnen.

Voor elk deel van Concrete Voices wordt een muzikale basis gelegd waarin elk mens ruimte krijgt voor een eigen melodie, een eigen verhaal, een eigen overtuiging. De makers componeren het muziekstuk steeds op basis van de architectuur van de specifieke flat. Daarnaast schrijven ze een nieuwe tekst, die resoneert met de verhalen die de flatbewoners bezighouden. Ze schrijven die tekst in het Latijn. Enerzijds om trouw de blijven aan de klassieke bron en om die binnen haar eigen logica volledig te hervormen. Anderzijds omdat het Latijn verbindend werkt voor alle verschillende bewoners: alle verschillende achtergronden en moedertalen moeten zich op een gelijkaardige manier, vaak voor het eerst, tot de nieuwigheid van deze dode taal verhouden, die door niemand meer gesproken wordt.

Met het muzikale en tekstuele kader stappen Timo en Naomi op de bewoners af en nodigen ze uit om een bijdrage te leveren aan het lied. Dat kan in elke vorm: in de vorm van een melodie, een kreet, een beat, een stilte, … Het koor dat de bewoners worden, is dan ook een virtueel koor. Alle individuele bijdragen worden één-op-één opgenomen bij de bewoners thuis, waarna ze achteraf worden samengebracht in een digitale gezamenlijkheid. Het muziekstuk wordt gaandeweg een ode aan de meerstemmigheid van de samenleving — het muziekstuk als bad, als mal, als opmaat voor de verschillende geluiden, opinies, karakters en stemmen van de wereld.

Over de makers

Regisseur Naomi Steijger (1994) en performer, zanger & componist Timo Tembuyser (1991) leerden elkaar kennen op de Toneelacademie van Maastricht. In het derde jaar van hun opleiding begonnen ze met hun ambitieuze project Concrete Voices.

Het werk van Naomi speelt zich af op het snijvlak van poëzie en documentaire. Als maker gaat zij op zoek naar verhalen en stemmen uit de stad die doorgaans niet gehoord worden. Waar theater vaak gericht is op het tonen en het kijken, stelt zij in haar werk de menselijke stem en het luisteren centraal. Verteld vanuit de beschutting en intimiteit van het donker, komen de vaak kwetsbare en persoonlijke verhalen tot leven in de verbeelding van het publiek. Zo laat het luisteren je met een nieuwe blik kijken naar iets dat je altijd al zag.

Timo ontwikkelde een fascinatie voor samen-zingen als ultieme vorm van menselijke verbinding: verschillende stemmen en melodieën die al zoekend samen komen, zij het in een harmonie of een kakofonie. Vanuit zijn eerdere opleiding Architectuur & Stedenbouw heeft hij hierbij speciale aandacht voor de ruimte of context waarin die ontmoeting tussen mensen, tussen stemmen plaatsvindt. Voor elke nieuwe vocale compositie zoekt hij een passend ruimtelijk en theatraal kader. In solo’s, duetten, composities voor kleinere ensembles en grote koren, verkent hij niet alleen de verbinding tussen mensen, maar ook de verbinding tussen de hoofdelijke wereld en de fysieke: tussen concept en woord, woord en klank, klank en lichaam, lichaam en ruimte. Elke performance is een poging een antwoord te vinden op de vraag hoe mens te zijn en hoe contact te maken met de ander.

De allereerste samenwerking tussen Timo en Naomi mondde uit in de bouw van een monument — een monument ‘voor broze beenderen’, waarbij het onzichtbare op een voetstuk werd gezet, in het licht. De toenemende berichten over eenzaamheid in de grote stad ‘als grootste problematiek van de 21e eeuw’, de ‘eenzaam en anoniem gestorven doden’, stichting De Eenzame Uitvaart en dichter F. Starik, … het waren de eerste aanleidingen om zelf met de thematiek aan de slag te gaan. Na het bouwen van het monument trokken Timo en Naomi de stad in en ontstond het idee voor Concrete Voices: een serie stadsprojecten naar de dramaturgie van het klassieke negendelige Requiem, gemaakt met en uitgevoerd door de bewoners van negen flatgebouwen in negen verschillende wereldsteden.

monument

Contact